KHẢO SÁT CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN VẤN ĐỀ TRƯỢT LỞ ĐẤT CÓ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG TRÊN SƯỜN DỐC VÀ DƯỚI CHÂN DỐC

Từ lâu, việc phòng tránh những rủi ro về trượt lở là một nhiệm vụ khó khăn và thách thức đối với những người làm trong ngành xây dựng khi thiết kế và xây dựng công trình ở những vùng đất dốc. Lúc này, việc khảo sát và đánh giá chính xác các yếu tố tác động đến trượt lở mái đất là một công tác quan trọng khi thiết kế và thi công công trình xây dựng. Từ đó mà ta có hàng loạt các biện pháp được đưa ra để phòng chống những thiệt hại và tổn thất do trượt lở công trình xây dựng trên vùng đất dốc gây ra. Với những lý do nêu trên mà nhóm sinh viên lớp XD18A5 của khoa Xây dựng gồm Nguyễn Minh Hiếu, Đào Tấn Đông và Hà Nam Giang dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Trương Quang Thành đã quyết định thực hiện đề tài khảo sát các yếu tố tác động đến vấn đề trượt lỡ đất có ảnh hưởng đến công trình xây dựng trên sườn dốc và dưới chân dốc. Mục tiêu chính mà nhóm sinh viên hướng đến trong đề tài nghiên cứu này là khảo sát và phân tích các yếu tố tác động gây trượt lở đất có ảnh hưởng đến công trình xây dựng trên sườn dốc và dưới chân dốc tại khu vực Miền Trung và Tây Nguyên. Thêm vào đó, nhóm tác giả tổng hợp và giới thiệu các giải pháp phòng chống trượt lở mái đất giúp giảm thiểu thiệt hại về người và của, góp phần mang lại cuộc sống yên bình cho người dân.

Để thực hiện dự án này, nhóm tác giả đã sử dụng phương pháp kế thừa các nghiên cứu trước, khảo sát thực địa kết hợp tổng hợp lý thuyết có liên quan; sử dụng phương pháp giải tích có đối sánh kết quả với phương pháp phân tích ổn định mái đất bằng các phần mềm phổ biến hiện nay như GEOSTUDIO (SLOPE/W) và PLAXIS 2D. Theo nhóm nghiên cứu thì trên đất nước ta nhiều tỉnh thuộc vùng Tây – Tây Bắc, Tây Nguyên và các tỉnh miền Trung đều thuộc vùng đất đồi dốc. Riêng các tỉnh miền Trung như: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên thì độ dốc của mái đất trong khoảng 8o - 30o chiếm đến 80% diện tích. Qua một số sự cố công trình được xây dựng tại vùng đồi dốc đã xảy ra tại Việt Nam cũng như trên thế giới, nhóm sinh viên đã tổng hợp và phân tích các nguyên nhân gây trượt lở đất bao gồm các yếu tố liên quan đến độ dốc của mái đất, hiện tượng phong hóa của đá gốc trên bề mặt, mưa làm tăng độ ẩm và áp lực nước trong đất hay các yếu tố liên quan mật độ thảm thực vật. Xa hơn nữa, các yếu tố về thế nằm của đá gốc, sự dịch chuyển kiến tạo của vỏ Trái đất, động đất và các rung động do máy móc, thiết bị gây ra, tác động của dòng nước/lũ quét gây xói lở cuốn trôi đất đá, yếu tố nắng hạn, đất khô nứt và giảm lực dính kết của đất, gió mạnh đập vào các vách đất đá thẳng đứng hay hoạt động bơm hút hạ mực nước ngầm nhanh đều là những yếu tố gây ra hiện tưởng trượt lở đất.

Thêm vào đó, các hoạt động nhân sinh trực tiếp hoặc gián tiếp đều tiềm ẩn nguy cơ gây ra trượt đất như chặt phá rừng, canh tác nông nghiệp làm giảm độ che phủ của rừng, xây hồ chứa làm thay đổi mực nước dưới đất, xây dựng đường giao thông làm thay đổi thế cân bằng sườn dốc, nổ mìn khai thác vật liệu, khoáng sản,... Theo nhóm tác giả thì hiện tượng trượt lở đất ở nước ta xảy ra phổ biến những năm gần đây chủ yếu do mưa lũ kéo dài.

Sau thời gian đi khảo sát thực địa, nhóm nghiên cứu áp dụng các phương pháp để phân tích bài toán ổn định trượt mái đất. Theo tình hình thực tế thì bài toán phân tích ổn định mái đất là bài toán phức tạp và có nhiều phương pháp tính toán. Trong đề tài nghiên cứu này, nhóm sinh viên đã lựa chọn phương pháp giải tích kết hợp phương pháp sử dụng phần mềm.

Phương pháp phân tích độ ổn định của một mái đất đầu tiên mà nhóm sinh viên sử dụng đó là phần mềm SLOPE/W cho trường hợp mái đất cụ thể được lựa chọn trong khu vực nghiên cứu ở Bảo Lộc, Lâm Đồng. Nhóm sinh viên sử dụng phần mềm SLOPE/W để tính toán hệ số độ ổn định trượt FS ứng với tâm trượt đã chọn cho bài toán giả định.